Przeczytałem rozmowy Łukasza Maciejewskiego z Jerzym Radziwiłowiczem w książce pt. Wszystko jest lekko dziwne i powiem szczerze, że wolałbym jej nie czytać, ponieważ sprawiła mi ogromny zawód. Wiadomo kim jest Radziwiłowicz – aktorem o wielkim dorobku, wypracowanym bez korzystania z taniej popularności. Aktorem, który swoją sztukę traktuje serio, nawet jeśli deklaruje, że w tej dziedzinie artystą się tylko bywa. W każdym razie jest o czym rozmawiać z Radziwiłowiczem i jeśli zgodził się na wywiad-rzekę (a jest to niewątpliwie sukces Maciejewskiego i wydawnictwa Wielka Litera), to należało tę okazję maksymalnie wykorzystać. Tymczasem doświadczony skądinąd dziennikarz rozmawia z aktorem tak, jakby to był wywiad do popularnego magazynu i nie potrzeba było się zbytnio męczyć.
Zaczyna się po bożemu od tematów rodzinnych, dzieciństwa i młodości spędzonej na warszawskim Grochowie. Ale ledwo liźnięta jest sprawa studiów w PWST. Radziwiłowicz zdążył wymienić swoich wykładowców i kolegów z roku (a grupa była znakomita), gdy Maciejewski ni stąd, ni zowąd rzuca: „Pana studenckie lata to również hipisi”, tak jakby Warszawa i Szkoła Teatralna była centrum „flower power”. Dziennikarz w całej rozmowie ma dość irytującą manierę skakania po tematach, zmieniania ich w momencie, gdy wydaje się, że Radziwiłowicz mógłby powiedzieć coś więcej w rozpoczętej już kwestii. Maciejewski sili się na bycie partnerem dla swojego rozmówcy, co czasami daje kuriozalne efekty. Aktor opowiada o swojej fascynacji Paryżem (a zna to miasto, jak wynika z wypowiedzi, bardzo dobrze), a wtedy Maciejewski musi wtrącić swojej sentymentalne wspominki ze stolicy Francji. Radziwiłowicz opisuje Kraków z okresu, gdy tam mieszkał i pracował, powiada: „Nawiasem mówiąc, zdumiewające miejsce ten Rynek krakowski”, na co Maciejewski wyrywa się jak prymus w szkole: „Ogromny”.
Chaos w rozmowie sprawia, że pojawiają się błędy, których nikt nie zauważa. Radziwiłowicz przywołuje sprawę bojkotu telewizji w staniem wojennym i czyni przy okazji Kazimierza Dejmka ministrem kultury w tym okresie. Dejmek rzeczywiście miał negatywny stosunek do bojkotu (co nie przeszkadzało mu zaangażować elitę bojkotujących aktorów do Teatru Polskiego, którego był dyrektorem), ale ministrem kultury został dopiero w latach 90. O problemach politycznych i polskich imponderabiliach Maciejewski poświęca osobny rozdział w książce, ale trudno oprzeć się wrażeniu, że ten fragment ma wymowę, o której ktoś u Czechowa mówi: „Mądry to wie, a głupi nieciekawy wiedzieć”.
To, co jednak najbardziej zdumiewa (a uwagę tę formułuję nie ze względu na skrzywienie teatralne), to właściwie pominięcie doświadczenia pracy Radziwiłowicza z wielkimi reżyserami: Swinarskim, Jarockim, Grzegorzewskim. Książka liczy blisko 400 stron, ale bodaj jedna stroniczka poświęcona jest tak wybitnej roli, jaką był Henryk w Ślubie, chociaż Maciejewski wyznaje, że przedstawienie w Starym Teatrze było dla niego „przeżyciem granicznym”. Radziwiłowicz już zdaje się rozwijać temat: „Kiedy zaczynaliśmy próby do Ślubu, mieliśmy świadomość, że powstaje coś wyjątkowego”. Ale nie dowiemy się co, ponieważ dziennikarz znowu zmienia wątek: „Wróćmy jeszcze na moment do kina”. Niewiele więcej pozwala Maciejewski opowiedzieć Radziwiłowiczowi o Grzegorzewskim, a to, co pada w rozmowie jest szalenie powierzchowne. Miarą ignorancji Maciejewskiego w dziedzinie teatralnego dorobku Radziwiłowicza jest sprowadzenie pracy z Jarockim do wyliczanki ról aktora, co ten może tylko skwitować: „Tak się jakoś szczęśliwie dla mnie złożyło”.
Pewnie, że trudno z aktorem analizować tajniki jego sztuki, wchodzić głębiej w jego metodę. Ale Maciejewski nawet nie próbuje się zbliżyć do tej problematyki. Nie podnosi uwag krytycznych, z którymi czasami aktorstwo Radziwiłowicza się spotyka np. zarzut manieryzmu. Pyta za to Radziwiłowicza o pierdoły w rodzaju: czy nie mylą mu się teksty sztuk? Nie reaguje na zdania, które powinny go zelektryzować. W pewnym momencie aktor wspomina Zbrodnię i karę i pracę z Jerzym Stuhrem. Mówi o nim: „Wspaniały, znakomity partner – pomagający, lojalny, najlepszy partner, z jakim w ogóle grałem w teatrze. Szkoda, że to się tylko raz zdarzyło”. Niezwykłe wyznanie! Radziwiłowicz występował z plejadą aktorów, a tylko w przypadku Stuhra miał poczucie prawdziwego partnerstwa scenicznego?
W rozmowie pada taka uwaga aktora pod adresem dziennikarza: „Pan mnie zna tylko z tych naszych posiedzeń przy kawce czy herbacie, kiedy opowiadam panu różne rzeczy na tematy, które pana interesują. Ale to jeszcze nie jest całe moje życie. W związku z tym, powiedzmy sobie szczerze, pan mnie nie zna. W ogóle”. I wtedy Łukasz Maciejewski odpowiada: „To prawda”. Niestety.