Nie mogę być dzisiaj na pogrzebie Zapasiewicza. Ale myślę o nim. Usiłuję sobie przypomnieć, kiedy widziałem go po raz pierwszy na żywo na scenie. I to był chyba „Kubuś Fatalista” w reż. Zatorskiego w Teatrze Dramatycznym. Koniec lat 70. Chodziłem dość często do teatru ze szkołą. „Kubuś” to był wielki hit. Rzeczywiście nie przypominał niczego, co wtedy oglądało się w teatrze. Przede wszystkim zaskoczył mnie umownością. Dekoracji prawie nie było. Aktorzy grali na luzie. Niebywale śmieszyły mnie ich gagi. A Kubuś Zapasiewicza był taki śmieszno-mądry, przewrotny. Pana grał Zygmunt Kęstowicz, którego znałem z telewizji, z „Pory na Telesfora”. Zobaczenie aktora znanego

Czytaj dalej

Wczoraj minęła 13 rocznica śmierci Andrzeja Wanata. Był moim profesorem w Szkole Teatralnej. U niego chyba mieliśmy najcięższy egzamin – pytał z Czechowa. Rozmowa zaczynała się od testu ze znajomości opowiadań i sztuk. Wanat otwierał na chybił trafił któryś z dwóch tomów opowiadań, czytał kawałek i kazał zgadnąć, co to za utwór. To samo ze sztukami. Czytał tylko kwestie bohaterów bez podawania ich nazwisk czy imion. Jeżeli przeszedłeś ten test, dopiero zaczynał pytać o problemy twórczości Czechowa. Pamiętam, że dostałem czwórkę. Ale wiele osób oblało. A potem przez sześć lat był moim szefem w redakcji „Teatru”. Gdy umierał miał 55

Czytaj dalej

Zbieżność nazwisk bywa utrapieniem. Nazwisko Majcherek może nie jest szczególnie popularne, ale „jest nas kilku”. Np. emerytowany aktor Starego Teatru Henryk Majcherek. Jego koledzy nieraz dopytywali się mnie, czy jestem synem Henia. A ja, owszem, jestem synem Henia, ale nie tego. Żeby było śmieszniej, w latach 70, gdy mieszkaliśmy w Szczecinie Henryk Majcherek aktor bywał u nas w domu i kolegował się z moim ojcem. Gorzej ma mój brat (pomyłki między nami też można opowiadać jak anegdoty). Jak wiadomo jest znany publicysta polityczny Janusz Majcherek. Do brata kiedyś zadzwonił pewien znany swego czasu działacz polityczny i zachęcał do wstąpienia do

Czytaj dalej

Nie jestem na tyle młody, żebym nie pamiętał Waldemara Świrgonia (o którym jakiś czas temu czytałem, że zmarł), Kazimierza Żygulskiego albo niejakiego Nawrockiego (którego imienia zapomniałem). A cóż to za figury? Ano, to byli ludzie związani z władzą w okresie stanu wojennego, którzy odpowiadali za tzw. odcinek kultury. Krótko mówiąc w imieniu np. wydziału kultury KC albo ówczesnego ministerstwa kultury i sztuki na ogół łajali artystów za złe zachowanie się w stanie wojennym. Łajali to mało, bo przecież byli panami życia, a więc mogli wyrzucać dyrektorów teatrów, rozwiązywać organizacje twórcze, nie pozwalać pracować, jednych forować, drugich skazywać na milczenie. I

Czytaj dalej

„Straszna rzecz! – odezwał się doktór. – Ci giną, wy wyjeżdżacie… Któż tu w końcu zostanie?…  – My – odpowiedzieli jednogłośnie Maruszewicz i Szlangbaum. – Ludzi nie zabraknie… – dorzucił radca Węgrowicz.” Jeżeli w jednym tygodniu odchodzą tacy ludzie jak Kołakowski i Zapasiewicz, to może to jest przypadek, ale jakaś bolesna symbolika za nim się kryje. Nie chodzi tylko o to, że kawał polskiej kultury umarł. Straciła ona niemal jednocześnie dwóch najwybitniejszych w swoich dziedzinach przedstawicieli. Ale  traci też kunszt myśli i kunszt wyrażania czy też przekazywania myśli. Obaj przecież byli Panami Cogito. Przywoływanie w takich razach paru zdań z zakończenia „Lalki” stało

Czytaj dalej

Jak to jest, że tak wielu ludzi teatru umiera latem? Zwrócił mi uwagę na to Maciej Englert. Pewnie nie da się racjonalnie tego wytłumaczyć, ale może po prostu lato wybija aktorów z rytmu pracy, tej codziennej adrenaliny grania. Zapasiewicz umarł podobno na raka, którego ledwie kilka dni temu wykryto. Wielu ludzi zachodzi w głowę, jak to było możliwe. Pina Bausch również umarła w podobnych okolicznościach. Niespodziewany werdykt lekarza i w kilka dni potem koniec. Kiedy wieczorem we wtorek ta wiadomość przyszła, miałem włączony TVN24. Oczywiście informacja pojawiła się niemal natychmiast. Opatrzona adnotacją: pilne. I przez godzinę z okładem nieustannie przesuwały

Czytaj dalej

Przeczytałem ów osławiony raport Hausnera dotyczący zarządzania i finansowania kulturą. Dokument ma być dyskutowany na Kongresie Kultury w Krakowie we wrześniu i stać się podstawą ewentualnych reform.  Z tego potoku ekonomiczno-technokratycznej ględźby jeden postulat wyłania się wyraźnie i zapewne rozpali spór. W skrócie rzecz ujmując: Hausner sugeruje, że władza publiczna powinna ograniczyć swój udział w finansowaniu kultury na rzecz wszelkich podmiotów społecznych, a przede wszystkim prywatnych. Wiara, że w Polsce są prywatni fundatorzy kultury, tylko swoich aspiracji nie mogą realizować z powodów prawno-biurokratycznych, przyświeca całemu dokumentowi. Otóż jest to przejaw gorliwej naiwności, która cechuje różnego rodzaju maści neofitów, także tych, którzy socjalistyczną ekonomię zamienili na

Czytaj dalej

Wpadły mi w ręce badania na temat zainteresowania Polaków kulturą. Wyniki nie są oczywiście zaskakujące. Ich odczytywanie może jednak sprawić masochistyczną przyjemność. Operą mało lub zupełnie nie interesuje się 89% badanych, malarstwem – 86%, poezją -85%, muzyką poważną – 79%, teatrem – 76%, literaturą – 69%. Przy czym wskaźniki te zwiększyły się w ciągu czterech lat właściwie w każdej dziedzinie o kilka, a czasami o kilkanaście procent. Spada czytelnictwo prasy. 33% osób deklaruje, że w ogóle nie czyta żadnej gazety, podczas gdy 15% czyta codziennie.  Pierwszy wskaźnik oczywiście z roku na rok rośnie, drugi – spada. Prawie połowa stwierdziła, że

Czytaj dalej

Rok temu zmarł Jerzy Koenig. Miałem szczęście do wielu świetnych nauczycieli w Szkole Teatralnej. Profesor Raszewski, Marta Fik, Andrzej Wanat, Stefan Meller, Henryk Hinz, Zbigniew Wilski, Franciszek Ryszka. Wszyscy byli niezwykłymi osobowościami. Wszyscy już nie żyją. Ale Jerzego Koeniga wspominam w szczególny sposób. Nim stał się moim Dziekanem, oczywiście znałem go z telewizji. Nie wiem, czy ktoś jeszcze pamięta, że w latach 80. Koenig robił wprowadzenia do cyklu „Antologia dramatu polskiego”, który potem przerodził się w „Antologię dramatu powszechnego”. Spektakle nadawane były bodaj w sobotnie przedpołudnia. I była to znakomita szkoła. Dzisiaj na sugestię, że telewizja może spełniać rolę edukacyjną wszyscy

Czytaj dalej